Serhad Bayram Yazdı: "GA MUNGA GUALİK ZA"

Çocukluğumuzda oyun oynarken ebeyi seçmek için… Çocuk turnuvalarımızda takım eşleştirirken… İçimizden birini bir yere yollamak üzere görevlendirme yaparken … ‘Ga Munga Gualik Za’ adalet mihengimizdi. Bu replik başlı başına bir eğlence, bir oyun gibiydi. Ga Munga Gualik Za.. Öküz (ile) İnek… Buzağı Doğ(ur)du.. Zazacadan çevirince her tercümede olduğu gibi anlam kaybı yaşasa da galiba en yakın tercümesi bu olurdu. Öküz (ile) İnek… Buzağı Doğ(ur)du.. Örneğin oyunda ebe seçerken öyle yapardık; İki kişi yüzleri birbirine dönük olarak belirli bir mesafeden karşılıklı dururdu. Biri başlardı ‘Ga Munga Gualik Za’ demeye. ‘Ga’ dediğinde bir ayağını öne atardı. ‘Munga’ dediğinde öne attığı ayağının topuğunu diğer ayağının parmaklarına bitişik yapardı. ‘Gualik’ dediğinde arka adımını öne atar, topuğunu öndeki ayağının parmaklarına bitiştirirdi. Ve nihayet ‘Za’ dediğinde aynı tertiple dördüncü adımını atmış olurdu. Onun hamlesi bitince aynı tekerleme ve eylemle diğer oyuncu dört adımını atardı. Nihayetinde kim diğerinin ayağına basarsa ebeyi seçme, takım eşleştirmesinde ilk oyuncuyu seçme veya görevlendirme yapmaya hak kazanmış olurdu. Biri ağababası olacak, ‘Sen gel, sen git’ diyecek.. Yaşça bir tık büyük olan istediği takımı seçecek.. Oyuncak üstünlüğünü kullanıp ebeyi o seçecek… Yoktu öyle Üç kuruşa Beş köfte.. ‘Ga Munga Gualik Za’ eşitliği adalet ile sağlayan bir otoriteydi. ‘Ga Munga Gualik Za’ birini seçip ya da atayıp kendi marabalığını inşa etmenin önüne geçen imparatordu. ‘Ga Munga Gualik Za’ yaş büyüklüğü, bilek güçlülüğü ile gelen zulmün, bu zulmün sebep olduğu oyunbozanlığın engelleyicisiydi. Şimdi düşünüyorum da; Kimden bize miras kalmıştıysa ‘Ga Munga Gualik Za’ çocuk topluluğumuzu ayakta tutan, eşitliği adalete kurban etmeyen, adaleti herhangi bir erke teslim etmeyen çocuk saymacası kisvesinde bir sistem imiş meğer! Çocuk Anayasamızın kanun hükmünde kararnamesi imiş! Mahalle olimpiyatlarımızın hak yemeyen hakemi, taraf tutmayan bürokratıymış! Bu sayede ebe seçimlerimiz, takım eşleştirmelerimiz, aramızdaki görev dağılımları hep güzel geçti. Güzel geçen hoş bir anı olarak kaldı. Çünkü ‘Ga Munga Gualik Za’ ile olası en yakın adaleti yakalamışız meğer.. Bakla yeterince ıslandı kanısı “Haydi saadete gel” dedirtiyor. Haydi gelelim saadete..! Günümüz Bingöl koşullarında defalarca ‘Yemin içebilirim ama ispat edemem’ cümleciği ile şu küçük şehirde büyük dedikodulara manşet olan gidişat, bana ‘Ga Munga Gualik Za’ repliğini hatırlatır oldu.. Bir kuruma hizmetli alırken, Kurum içinde terfi verirken, Boşalan bir makama atama yaparken, İş istihdamlarında mülakat yaparken, İhale dağıtırken, Atanan veya seçilen makamların hizmet icrasını gerçekleştirirken… ‘Ga Munga Gualik Za’ deseydi şu küçük memleketimin kocaman Atanmışları/Seçilmişleri… Dayısı olanın, Menfaat Buluşmalarının, Emrimden Çıkmazların, Kör İtaatlerin, Parayı Basanın, Partizanlığın değil; ‘Ga Munga Gualik Za’nın hükmü cari olsaydı keşke.. İhaleyi hakkaniyete, Atamayı liyakata, İş istihdamını ihtiyaca, Mülakatı başarıya tevdi etmediniz madem, geliniz Dörtyol’un ortasında, PTT Kavşağında Bingöl’e hizmeti(!) ‘Ga Munga Gualik Za’ ile belirleyelim. Liyakatsiz ama partidaşlık ile değil ‘Ga Munga Gualik Za’ ile boşalan makamları dolduralım.. Dayılık-Yeğenlik ile değil ‘Ga Munga Gualik Za’ ile işçi/memur alımları yapalım.. Rüşvet borsasında değil ‘Ga Munga Gualik Za’ ölçeğinde ihale dağıtalım.. Toplanalım Saat Kulesinin altında biri sırtını Hacı Hıdır’a diğeri PTT kavşağına versin taraflar. ‘Ga Munga Gualik Za’ deyip atılsın adımlar. Kim kimin ayağına basarsa o işe girsin, ihale onda kalsın, makama o atansın. Billahi bu çocuk saymacası hali hazırdaki adaletsizlikten daha elyaktır. Vallahi zulmle, hak yiyerek yapılan icraatlerden daha evladır. Çocukken bu şehrin sokaklarında yediğiniz sıcak tandır ekmekleri hürmetine, Gayt deresinde tuttuğunuz balıkların hatırına bu şehre biraz vefa, insanına biraz ihtimam gösterin artık! Sesim duyulmaz, umursanmaz belki diye Atanmışlar/Seçilmişler bu teklifimi dikkate almaz belki diye Aynı teklifi Bingöl seçmenine de yapayım: “Biz de bundan gayri sandık başında Oy Pusulasının üstünde ‘Ga Munga Gualik Za’ ile karar verelim.. Öküz ile İnek… Buzağı doğ(ur)du deyip son adımımız pusulada hangi ambleme geldiyse ona oy verelim.. Seçim anketlerini yerle bir edelim. Yoksa Öküz altında buzağı aramaya mı devam edelim…